مجموعه مستند «درون کرمچاله» یک سریال مستند تلویزیونی است که در ۹ مه سال ۲۰۱۰ در آمریکا پخش آن آغاز شد. این مستند توسط بازیگر مشهور و محبوب هالیوود یعنی مورگان فریمن اجرا شده است که در آن به عمیقترین اسرار هستی و پرسشهایی که برای انسان بهصورت راز باقی مانده است پاسخ میدهد. جهان هستی از چه چیزی ساخته شده است؟ پیش از آغاز جهان هستی چه چیزهایی وجود داشتند؟ آیا ما واقعاً در این دنیا تنهاییم؟ آیا یک خالق وجود دارد؟ در حال حاضر علم توانسته است به درجهای برسد که به بسیاری از این سؤالات علمی و فلسفی با شواهد و مدارک کافی پاسخ دهد.
در مستند «موزه تاریخ طبیعی به روایت دیوید اتنبرو» David Attenborough’s Natural History Museum Alive، مستندساز نامدار حیاتوحش یعنی آقای دیوید آتنبرو ما را با خود به موزه تاریخ طبیعی انگلستان میبرد. این موزه یکی از بزرگترین و کاملترین موزههای تاریخ طبیعی دنیاست که در گذشت سالها به کمک دانشمندان و محققان انگلیسی و سایر کشورهای جهان برپا شده و از ریزترین حشرات تا بزرگترین دایناسورها را در خود نگه میدارد. اتنبرو این بار سنتشکنی کرده و با کمک گرافیک کامپیوتری و جان بخشیدن به فسیلهای زمانهای کهن کره زمین با آنها ارتباط برقرار کرده و داستان زندگی و مرگشان را بههمراه چگونگی فرگشت جانداران برایمان روایت میکند. این مستند مانند دیگر کارهای اتنبرو از اعتبار علمی و همچنین دقت فراوانی در بیان مسائل علمی برخوردار است که بههمراه کیفیت بسیار خوب فیلمبرداری و گرافیک رایانهای آن زیبایی فیلم را چند برابر کرده است.
دور نیست زمانی که همگی گمان می کردند شیرها موجوداتی خواب آلود و تنبل هستند که با فرصت طلبی و کمین کردن و البته فقط با بهره بردن از چشمان قدرتمند خود در نور روز شکار می کنند و شبها فعالیت چندانی ندارند.
همه نظریه ها درباره شیرها در شب حتی در صورت درست بودن قابل اثبات نبود چون برای فیلمبرداری و مستند سازی باید از نورافکن استفاده می شد که همین کار اصالت مستند را خدشه دار می کرد.
سرانجام در سال ۲۰۱۰ شبکه نشنال جئوگرافیک با کمک دوربینهای پیشرفته فروسرخ (دید در شب)، دوربینهای پیشرفته استارلایت (دید در نور ستارگان) و دوربین بسیار پیشرفته حرارتی که دید مستقیم آنها نزدیک ۸ کیلومتر است توانست مستندی بی همتا درباره دنیای تاریک و قیرگون دشتهای آفریقا در شب بسازد و همه دانشمندان و زیست شناسان را به شگفتی وا دارد.
مستند Middle-earth: There and Back Again که ساخته سال ۲۰۱۴ است به چگونگی ساخت سه گانه هابیت می پردازد و بیننده را با رازهای پشت پرده نقره ای سینما و فناوری جادویی آن آشنا می کند و گویندۀ فیلم هم با هنرپیشه ها و کارگردان این فیلمها درباره ساخت این فیلمها گفتگوهایی می کند که دیدن و شنیدن آنها خالی از لطف نیست. دیدن این مستند را به همه کسانی که این سه گانه زیبا را دیده اند یا علاقمند به دانستن چگونگی بکاربردن جلوه های ویژۀ سینمایی برای خلق یک دنیای خیالی هستند پیشنهاد می کنیم.
هیچ قاره ای به مانند آفریقا میزبان این همه جانور و موجود زنده گوناگون نیست. در سرزمینهای بکر و پهناور “ساوانا” که نزدیک به ۲۰ درصد از خشکیهای زمین را به خود اختصاص داده اند جانوران زیادی زندگی می کنند که برای روایت داستان زندگی هر کدام باید کتابها نوشت و فیلمها ساخت تا بتوان از پس روشن ساختن گوشه ای از راز زندگی و مرگ آنها برآمد. در بین مستندهای حیات وحش همواره آفریقا بیشترین تعداد بیننده را به خود جذب میکند. آیا این گیرایی به خاطر اینست که در گوشه های پنهان و کهن خاطرات ژنتیکی ما یاد زادگاه اصلی ما همچون چراغی سوسو می زند و عطش داریم آنرا ببینیم؟ (چون گونه انسان از آفریقا فرگشت یافته و سپس با مهاجرت در زمین پراکنده شده است) آیا دوست داریم غرش سهمگین پادشاه حیوانات، شیر نر را در شبانگاهان بشنویم و در دلمان همان ترس و وحشت قدیمی نیاکان بی دفاعمان را زنده کنیم؟
مستند تحسین شدۀ یک سال روی یخ در قاره جنوبگان Antarctica A Year on Ice چنانکه از نامش پیداست چگونگی زندگی یک سال تمام در جنوبی ترین قاره کره زمین یعنی قطب جنوب یا جنوبگان را به تصویر می کشد. یکسال زندگی در جایی که نام وحشی ترین مکان برای زندگی را در سراسر سیاره زیبای زمین یدک می کشد. این مستند بر خلاف معمول از زبان دانشمندان و کارشناسان روایت نمی شود بلکه زندگی انسانهای عادی مانند کسانی که بنا به رشته کاری خود باید آنجا کار کنند را نمایش می دهد.