حسین خواجه امیری مشهور به ایرج (زاده ۱۳۱۱ در شهر خالد آباد نطنز – استان اصفهان) خواننده موسیقی اصیل ایران است. وی پدر احسان خواجه امیری (خواننده) و الیکا خواجه امیری (نوازنده و مدرس پیانو) است.
ایرج از خوانندههای صاحب سبک ایران است و صدایش از معدود صداهای شش دانگ. صدایی که توانایی اجرای هرچه را بیش از حد انتظار داشت. محمدرضا شجریان درباره وی میگوید: «صدای ایرج در تاریخ آواز خوانی ما یک متر و معیار است و هر کس بخواهد در بالاترین حد حنجره صدایی را مثال بزند میگوید صدا شبیه صدای ایرج است». صدای ایرج با ویژگیهای که آن را به عنوان و جایگاهِ «صدای معیار» در هنر خوانندگی ما نزدیک میکند، یکی از نزدیکترین صداها به ذات آواز (و موسیقیِ) ایرانی است. در میان خوانندگانی که از ابتدای ورود پدیده ضبط موسیقی به ایران صدایشان به گوش رسیده، شاید فقط قمرالملوک وزیری در زیبایی و کمال و «رسا» بودنش در هنری به نام آواز، با ایرج قابل مقایسه باشد. بارزترین نکته در شیوه صداسازی و صدادهی ایرج، آن است که از تمام امکانات بالقوه حنجرهاش سود میبرد و آن را به فعل تبدیل میکند و بهترین الگو برای یافتن تواناییهای حنجره و کشف صدای شخصی – بهویژه در نزد هر هنرجویی که فیزیک و بافت اندامهای صوتیاش به ایرج نزدیک باشد – محسوب میشود. اساساً تا هر هنرجو یا آوازخوان، به همه حجم صدای خود دست پیدا نکند، خبری از ارائه کیفی ریزهکاریها (تحریر، غلت، نوانس، نقل مکان از اوج به بم و برعکس، گرمخوانی و بقیه جزئیات در صدا) نخواهد بود. کاری که ایرج آن را در بهترین حالت ممکن انجام میدهد.
تو چند جا از این قمرالملوک وزیری اسم برده اید اگه ممکنه چندتا از آهنگاشو یا تاریخچه زندگیشو بذارید .
بین خوانندگان تاریخ ایران که صداهای آنها دردسترس هست فقط چهار خواننده مرد ویک خواننده زن هست که صداهایشان قابل مقایسه هست که تمام بزرگان موسقی ایران ( اعم از خواننده ونوازنده گان بزرگ قدیم ونه امروزی ) نظرشان این هست . چهار صدای شش دانگ وزیبا آقای حسین خواجه امیری( ایرج) اکبر گلپایگانی ، تاج اصفهانی ومحمد رضا شجریان هست وازبین خانم ها فقط قمرالملوک وزیری صدای شش دانگ داشت .
کار پیشرفت قمر در حدی بود که کمپانی «هیز ماسترز ویس» به خاطر ضبط صدای او دستگاه صفحه پر کنی به تهران آورد. بعد از آن کمپانی «پولیفون» هم آمد و ۲۰۰ صفحه از قمر ضبط شدهاست.
محمدحسین شهریار غزل زیبایی را در مدح این زن خوش صدا سرودهاست.
از کوری چشم فلک امشب قمر اینجاست
آری قمر امشب به خدا تا سحر اینجاست
آری قمر آن قمری خوشخوان طبیعت
آن نغمه سرا بلبل باغ هنر این جاست
ای عاشق روی قمرای ایرج ناکام
برخیز که باز آن بت بیدادگر این جاست
ای کاش سحر ناید و خورشید نزاید
کامشب قمر این جا، قمر این جا، قمر این جاست
ممنون